Różyczka jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirus różyczki – Rubella virus. Nazywana jest chorobą wieku dziecięcego, gdyż największą podatność na zakażenie mają dzieci w wieku szkolnym. Co raz częściej jednak zgłaszane są przypadki zachorowań osób dorosłych. Szczególnie narażoną grupą dorosłych są kobiety w I trymestrze ciąży (do 16. tygodnia), u których zakażenie wirusem różyczki może być bardzo niebezpieczne dla rozwoju płodu. Przechorowanie w okresie dzieciństwa zapewnia trwałą odporność i chroni przed zachorowaniem w późniejszym wieku (4).
Różyczka występuje tylko u ludzi stąd osoby zakażone są bezpośrednim wektorem choroby. Przenoszona jest drogą powietrzną lub kropelkową, więc zarazić można się poprzez bezpośredni kontakt z wydzielinami nosogardła, zawierającymi wirusy (4). Zdolność do zakażenia innych mają osoby od 7. dnia przed wystąpieniem wysypki do 7. dnia po jej pojawieniu się, a więc zakaźność trwa przez około 2 tygodnie.
Objawy choroby
Nim zakażenie osiągnie pełnoobjawową formę, osoba zarażona znajduje się w okresie inkubacji czyli wylęgania. Jest to czas liczony od momentu wtargnięcia wirusa do pojawienia się pierwszych objawów choroby, który trwa 2-3 tygodnie (14 -23 dni) – w jego trakcie wirus intensywnie namnaża się w organizmie. Objawami choroby mogą być :
Oprócz wystąpienia wcześniej wymienionych objawów fizykalnych niezbędnym potwierdzeniem zakażenia jest wykonanie laboratoryjnych badań krwi. W pobranej próbce krwi poszukuje się przeciwciał przeciw wirusowi Rubelli klasy IgG oraz IgM (1).
Interpretacja wyników:
Badania należy wykonać możliwie jak najwcześniej (7–10 dni od początku choroby) i powtórzyć po 14–21 dniach (minimum 7 dni). W przypadku potwierdzenia choroby u ciężarnej należy dokładnie określić wiek ciążowy matki.
Należy pamiętać, że wykrycie choroby u matki nie musi oznaczać zakażenia wewnątrzmacicznego płodu, a zakażenie płodu nie zawsze powoduje wystąpienie wad.
Powikłania różyczki w ciąży
Najcięższe powikłania stwierdza się w przypadku zakażenia w pierwszych 4 miesiącach ciąży. Dotyczą one wielu układów i narządów. Wirus różyczki ma potwierdzone badaniami naukowymi działanie teratogenne. Oznacza to, że wywołuje uszkodzenia płodu. Do najlepiej zbadanych defektów należą:
Grupa wyżej wymienionych symptomów określana jest jako zespół CRS (congenital rubella syndrome) lub triada różyczkowa Gregga (2). Objawy zespołu CRS mogą pojawiać się z opóźnieniem nawet po 3. latach. Dodatkowe uszkodzenia mogą obejmować układ nerwowy ( zapalenie opon mózgowych, małogłowie) oraz wady narządów płciowych, patologie kostne czy schorzenia płuc, nerek, wątroby.
Zakażenia w późniejszym okresie ciąży (po 16. tygodniu) nie jest już tak groźne, a w III trymestrze nie stanowi już najprawdopodobniej żadnego zagrożenia dla płodu.
Profilaktyka
Najskuteczniejszą profilaktyką są szczepienia ochronne przeciwko różyczce objęte obowiązkowym programem szczepień przez Ministra Zdrowia. Każde dziecko jest szczepione po raz pierwszy w 13. miesiącu życia a następnie dawką przypominającą po 9. roku życia (3). Trwałą odporność mają również osoby które przebyły chorobę. W przypadku kobiet które nie zostały objęte programem obowiązkowych szczepień bądź od szczepienia przypominającego minęło więcej niż 10 lat, istnieje możliwość doszczepienia się na własny koszt. Po szczepieniu kobiety nie powinny zachodzić w ciążę przez co najmniej miesiąc.
Bibliografia