Boramed w Warszawie - profesjonalna placówka medyczna
Image
bg cookies

PORADNIK DLA KOBIET W CIĄŻY

Poradnik powstał w odpowiedzi na pytania i wątpliwości kobiet w ciąży. Zawiera pomocne informacje i wskazówki dla przyszłych mam.
 

ŻYWIENIE I SUPLEMENTACJA WITAMINOWA W CIĄŻY

Zaleca się spożywanie produktów, które są źródłem węglowodanów złożonych [kasze, pieczywo razowe, makarony, ryż, warzywa; tłuszczu zawierającego głównie wielonienasycone kwasy tłuszczowe – kwas linolowy, linolenowy, dezoksyheksaenowy (oleje: sojowy, kukurydziany, słonecznikowy, oliwa z oliwek, orzechy, ryby morskie); białek pochodzenia zwierzęcego (mięso i jego przetwory, ryby, jaja i produkty mleczne)]. Produkty zbożowe dostarczają białka o niższej wartości odżywczej.

Nie ma uzasadnienia dla ograniczonej podaży soli kuchennej w diecie, jeśli nie występuje nadciśnienie tętnicze. Ciężarna powinna wypijać dziennie minimum 2 litry płynów.

Istotne jest także dostateczne zaopatrzenie ciężarnej w minerały i witaminy. Przy niedostatecznym zaopatrzeniu w kwas foliowy, jod, żelazo i cynk może dochodzić do zaburzeń rozwoju płodu. Substancje te zawarte są w normalnym pożywieniu, jednakże występują znaczne różnice w ich występowaniu, na przykład w obszarach z niedoborem jodu konieczne jest stosowanie jodowanej soli kuchennej.

Suplementacja witaminowo-minerałowa powinna podlegać indywidualizacji i zmianom w zależności od nawyków żywieniowych i przynależności do grupy ryzyka. Nie ma naukowych dowodów wskazujących na bezwzględną potrzebę podawania ciężarnym witamin, substancji mineralnych i mikroelementów. Udowodniono jedynie, że niedobór kwasu foliowego w organizmie matki, zwiększa ryzyko wad rozwojowych cewy nerwowej u płodu, dlatego bezwzględnie zaleca się spożywanie preparatów kwasu foliowego w ilości 0,4 mg/dobę w okresie przedkoncepcyjnym i w trakcie I-go trymestru ciąży.
Uwzględniając fakt, że zapotrzebowanie na witaminy i minerały znacznie w ciąży wzrasta, wydaje się zasadne rozsądne stosowanie w II i III trymestrze ciąży preparatów wielowitaminowych, zawierających między innymi: żelazo i jod, a także minerały i mikroelementy.

PLAN PROWADZENIA CIĄŻY FIZJOLOGICZNEJ (PRZEBIEGAJĄCEJ BEZ POWIKŁAŃ)

Wiek ciąży w tygodniach  Świadczenia profilaktyczne wykonywane przez lekarza lub położną  i działania w zakresie promocji zdrowia Badania diagnostyczne i konsultacje medyczne
do 10 t.c.
1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
3.Bdanie gruczołów sutkowych
4.Określenie wzrostu, masy ciała i wskaźnika BMI
5.Ocena ryzyka ciążowego
6.Propagowanie zdrowego stylu życia
7.Przekazanie informacji o możliwości wykonania badań w kierunku chorób uwarunkowanych genetycznie
8.Zebranie danych dotyczących zdrowego stylu życia i nawyków żywieniowych, w tym spożywania alkoholu i innych używek
9.W przypadku opieki sprawowanej przez położną obowiązkowa konsultacja lekarza położnika
1.Grupa krwi i Rh
2.Przeciwciała anty – Rh
3.Morfologia krwi
4.Badanie ogólne moczu
5.Cytologia
6.Glukoza, ew. test obciążenia 75g glukozy u kobiet z czynnikami ryzyka GDM
7.WR
8.TSH
9.Badanie HIV i HCV
10.Badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM), różyczki (IgG, IgM)
11.Zalecenie kontroli stomatologicznej
11 -14 t.c.
1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
3.Ocena ryzyka ciążowego
4.Pomiar masy ciała
5.Ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji
6.Propagowanie zdrowego stylu życia
1. Badanie połówkowe USG  zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP)
15- 20 t.c.
1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
3.Ocena ryzyka ciążowego
4.Pomiar masy ciała
5.Propagowanie zdrowego stylu życia
1.Morfologia krwi
2.Badanie ogólne moczu
18 - 22 t.c.
 
Badanie połówkowe USG  zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP)
21 -26 t.c.
Rozpoczęcie edukacji przedporodowej
 
21 - 26 t.c.
1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Ocena czynności serca płodu
3.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
4.Pomiar masy ciała
5.Ocena ryzyka ciążowego
6.Propagowanie zdrowego stylu życia
7.W przypadku opieki sprawowanej przez położną obowiązkowa konsultacja lekarza położnika (24-26 t.c.)
1.Glukoza – test obciążenia 75g glukozy (24 -28 t.c.)
2.Badanie ogólne moczu
3.Przeciwciała anty-Rh (u Rh ujemnych)
4.U kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze – badanie w kierunku toksoplazmozy (IgM)
27 - 32 t.c. 1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Ocena czynności serca płodu
3.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
4.Pomiar masy ciała
5.Ocena ryzyka ciążowego
6. Propagowanie zdrowego stylu życia
1.Morfologia krwi
2.Badanie ogólne moczu
3.Przeciwciała anty-Rh (u Rh ujemnych)
4.Badanie USG zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP)
5.U kobiet Rh ujemnych z brakiem przeciwciał anty-Rh zalecane podanie profilaktyczne immunoglobuliny anty-Rh (28-30t.c.)
33 - 37 t.c.

1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Badanie położnicze
3.Ocena wymiarów miednicy
4.Ocena czynności serca płodu
5.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
6.Ocena ruchów płodu
7.Badanie gruczołów sutkowych
8.Pomiar masy ciała
9.Ocena ryzyka ciążowego
10.Ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji
11.Propagowanie zdrowego stylu życia

1.Morfologia krwi
2.Badanie ogólne moczu
3.HBs
4.Badanie HIV
5. Posiew w kierunku paciorkowców β – hemolizujących (GBS)
6. W grupie kobiet ze zwiększonym ryzykiem populacyjnym lub indywidualnym ryzykiem zakażenia: WR, HCV
38 -39 t.c. 1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Badanie położnicze
3.Ocena ruchów płodu
4. Ocena czynności serca płodu
5.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
6.Pomiar masy ciała
7.Ocena ryzyka ciążowego
8.Propagowanie zdrowego stylu życia
9.W przypadku opieki sprawowanej przez położną obowiązkowa konsultacja lekarza położnika 
1.Morfologia
2.Badanie ogólne moczu

niezwłocznie po

40 t.c.

1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe
2.Badanie położnicze
3.Ocena ruchów płodu
4.Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
5.Pomiar masy ciała
6.Ocena ryzyka ciążowego
7.Przy prawidłowym wyniku KTG i USG oraz przy prawidłowym odczuwaniu ruchów płodu-kolejne badanie za 7 dni, z ponownym KTG i USG. W trakcie tej wizyty należy ustalić datę hospitalizacji, tak aby poród miał miejsce przed końcem 42. Tygodnia. W przypadku odstępstw od normy-indywidualizacja postępowania
1.Badanie KTG
2.Badanie USG zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP)
*Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej
Image
bg cookies

POSTĘOWANIE PRZY OBJAWACHTOWARZYSZĄCYCH CIĄŻY

Występują w wyniku podrażnienia układu autonomicznego u około 50 do 70% ciężarnych, przede wszystkim z rana; trwają zwykle od 4 do 14 tygodnia ciąży. Duży wpływ na ich występowanie ma czynnik emocjonalny. Postępowanie: dieta lekkostrawna, częste i nieobfite posiłki, ochrona stanu emocjonalnego kobiety
 

Zgaga

Może dotyczyć całego okresu ciąży. Jest wynikiem refluksowego drażnienia przełyku będącego konsekwencją wzrostu ciśnienia wewnątrz żołądka i zmian hormonalnych. Postępowanie: neutralizacja treści zarzucanej do przełyku; dieta: mała ilość węglowodanów, unikanie tłustych posiłków oraz używek

Zaparcia

Pojawiają się często od początku ciąży i trwają do jej ukończenia. Są wynikiem wydłużenia pasażu żołądkowo- jelitowego pod wpływem działania progesteronu oraz zwiotczenia mięśnie dna miednicy.

Postępowanie: dieta obfita w błonnik, duże ilości płynów, ograniczenie przypraw i używek (kawy), białego pieczywa, ziemniaków, makaronu. Preparaty farmakologiczne: pochodzenia roślinnego pobudzające perystaltykę oraz środki zmiękczające treść jelita.

Obrzęki

Pojawiają się gównie w drugiej połowie ciąży : są na ogół nieznaczne i dotyczą kończyn dolnych i dłoni, rzadziej są uogólnione. Przyczyną ich występowania jest utrudniony odpływ żylny, nadmiar wody i soli w organizmie, ale dokładnie ich etiologia nie jest poznana. Na ogół ustępują po odpoczynku nocnym. Postepowanie: należy stosować odpoczynek z uniesieniem kończyn dolnych. W przypadku obrzęków uogólnionych należy monitorować ciśnienie tętnicze oraz białkomocz.

Żylaki, guzki okołoodbytnicze

Żylaki zwłaszcza w zakresie kończyn dolnych, sromu i okołoodbytnicze są wynikiem zastoju żylnego, wzrostu ciśnienia śródbrzusznego oraz czynników hormonalnych. Objawy te dotyczą około 25% ciężarnych, częstość ich wzrasta z wiekiem oraz ilością ciąż. Postępowanie: odpoczynek, unikanie wysokich temperatur, likwidacja zaparć, leczenie uciskowe (pończochy elastyczne), środki o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, znieczulającym.

Krwawienia

Krwawienie z dróg rodnych może być objawem poronienia. Wymaga konsultacji z lekarzem. W pierwszych tygodniach ciąży, w okresie przypadających miesiączek może pojawić się kilkudniowe plamienie. Jest to objaw przemijający, nie wymaga leczenia, należy go wyjaśnić ciężarnym.

Wzmożona wydzielina pochwowaWydzielina zawiera śluz szyjkowy oraz złuszczone komórki nabłonka pochwy. Jest ona koloru biało-szarego spowodowana bodźcami hormonalnymi. Po zweryfikowaniu badaniem ginekologicznym nie wymaga leczenia.

Bolesność gruczołów sutkowych

Jest wynikiem sytuacji hormonalnej. Wymaga rzeczowego poinformowania ciężarnej o objawach towarzyszących prawidłowemu przebiegowi ciąży. W razie uporczywych bólów można stosować łagodne środki przeciwbólowe (paracetamol).

Zmęczenie, drażliwość, objawy dusznościUczucie zmęczenia, drażliwość, ogólne osłabienie pojawia się u 40% ciężarnych od początkowych tygodni ciąży i trwa do około 20tyg. Nie wymaga leczenia poza psychoterapią, wytłumaczenia ciężarnym ich odmiennego stanu.

Ból pleców

Dotyczy około 50% ciężarnych w drugiej połowie ciąży i jest spowodowany nadmierną lordozą, uciskiem zwiększającej objętość macicy na otaczające tkanki oraz czynnikami hormonalnymi (relkasyna, estrogeny). Postępowanie: okresowa zmiana pozycji ciała w czasie pracy. Sporadycznie łagodne środki przeciwbólowe po wykluczeniu zagrożenia porodem przedwczesnym.

Rozstępy ciążowe skóry

Rozstępy są wyrazem działania hormonalnego. Nie ma radykalnych środków likwidujących ich występowanie.

Przebarwienia ciążowe skóry

Przebarwienia w zakresie twarzy, brodawek sutkowych, krocza i okolicy odbytu są wynikiem odkładania melaniny w tych miejscach. Nie są znane metody zapobiegania. Należy informować o większej wrażliwości skóry na działanie promieni słonecznych.

Image
bg cookies

NIEINWAZYJNY TEST PRZESIEWOWYPIERWSZEGO TRYMESTRU

Nie wszystkim kobietom oferuje się rutynowo badania, które dają 100% odpowiedź, czyli badania diagnostyczne. Wynika to z faktu, iż są one badaniami inwazyjnymi, niosącymi ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego.
 

W pierwszym etapie wszystkim kobietom oferuje się badania przesiewowe, które nie niosą ze sobą żadnego ryzyka dla ciąży. Wykonuje się je pomiędzy 11+0 a 13+6 tygodniem ciąży (długość płodu – CRL powinna być w przedziale 45-84mm). Badania te, choć nie dają 100% odpowiedzi, czy dziecko ma zespół Downa, mówią w przypadku, których kobiet występuje znacząco większe prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z zespołem Downa. Przy pomocy samego badania usg można wykryć ok. 80% dzieci z wadą genetyczną.

Stosując badanie usg połączone z badaniem krwi można wykryć 95-97% dzieci z zespołem Downa. Około 3-5% dzieci z zespołem Downa nie da się wykryć, bez względu na zastosowaną metodę nieinwazyjną.W pierwszym etapie wszystkim kobietom oferuje się badania przesiewowe, które nie niosą ze sobą żadnego ryzyka dla ciąży. Wykonuje się je pomiędzy 11+0 a 13+6 tygodniem ciąży (długość płodu – CRL powinna być w przedziale 45-84mm). Badania te, choć nie dają 100% odpowiedzi, czy dziecko ma zespół Downa, mówią w przypadku, których kobiet występuje znacząco większe prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z zespołem Downa. Przy pomocy samego badania usg można wykryć ok. 80% dzieci z wadą genetyczną. Stosując badanie usg połączone z badaniem krwi można wykryć 95-97% dzieci z zespołem Downa. Około 3-5% dzieci z zespołem Downa nie da się wykryć, bez względu na zastosowaną metodę nieinwazyjną.

Badanie usg polega na ocenie cech budowy ciała płodu, tzw. markerów ultrasonograficznych. Badanie krwi matki polega na oznaczeniu wolnej podjednostki beta-HCG oraz białka PAPPA, tzw, markerów biochemicznych. Wynik przedstawiany jest w postaci prawdopodobieństwa. W razie niskiego prawdopodobieństwa (ryzyka) należy uznać wynik jako prawidłowy. Natomiast w przypadku podwyższonego ryzyka należy zaoferować ciężarnej wykonanie badań diagnostycznych inwazyjnych.
Wg zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego inwazyjna diagnostyka genetyczna jest zalecana ciężarnym po 40 roku życia. Ciężarne młodsze powinny mieć zaproponowane wykonanie badań przesiewowych, czyli nieinwazyjnych.

Prenatalna diagnostyka genetyczna budzi wiele emocji. Tak jak zaakceptowaliśmy potrzebę wykonania, tzw. usg genetycznego, tak badanie markerów biochemicznych jest kontrowersyjne. Utarło się w naszym kraju przekonanie, że test PAPPA powinno się wykonać u kobiet starszych, albo obciążonych wywiadem. Przekonanie to wynika raczej z uwarunkowań socjo-ekonomicznych niż przesłanek naukowych. Wg twórców testu wskazaniem do jego wykonania jest ciąża, bez względu na wiek matki czy inne czynniki dodatkowe. Kolejnym trudnym do zaakceptowania jest problem wyników fałszywie dodatnich. Łatwiej nam zaakceptować poszerzone NT jako wskazanie do diagnostyki inwazyjnej, niż nieprawidłowe stężenia hormonów – trzeba pamiętać, że część dzieci z wadą genetyczną wygląda zupełnie prawidłowo w badaniu usg i tylko nieprawidłowe testy krwi świadczą o wadzie genetycznej. Niestety markery ultrasonograficzne czy biochemiczne nie pokazują kariotypu płodu. Kluczowym założeniem testu statystycznego opartego o analizę wielu niezależnych o siebie markerów jest takie ustawienie punktu odcięcia, aby uzyskać ok. 3-5% wyników dodatnich. Większość wyników dodatnich to oczywiście fałszywie dodatnie (tzn. wynik nieprawidłowy, a dziecko zdrowe), co jednak generuje stres rodziców oraz lekarza kierującego. Zrozumienie tych założeń przesiewowego testu pierwszego trymestru opartego o statystykę pozwoli na właściwą interpretację otrzymanych wyników.

Najczęstszymi wadami genetycznymi płodu są wady związane  z wiekiem matki czyli, tzw. trisomie. Najczęstszą z nich jest trisomia 21 pary chromosomów, czyli zespół Downa, ponadto trisomie 18 i 13 pary chromosomów. Jako, że większość trisomii autosomów wiąże się z ciężkimi wadami układowymi i jest śmiertelna już w okresie płodowym, test na wykrywanie wad genetycznych jest tak naprawdę testem na wykrywanie zespołu Downa – najczęściej trisomii stwierdzanej po narodzinach dziecka. Cechą wspólna ludzi z zespołem Downa jest upośledzenie umysłowe. Trudno przewidzieć jak bardzo upośledzone będzie dziecko i jakie problemy będzie miało w późniejszych latach życia.
Rodzice zwykle nie spodziewają się dziecka z zespołem Downa. Rzadko się również zdarza przypadek zespołu Downa w tej samej rodzinie. Większość ludzi myśli, że tylko starsze kobiety rodzą dzieci z zespołem Downa. Oczywiście ryzyko wzrasta wraz z wiekiem matki, ale w ujęciu globalnym zdecydowana większość kobiet rodzących to kobiety młode, więc mimo, że w tej grupie wiekowej ryzyko trisomii jest niższe, to jednak w  wartościach bezwzględnych większość dzieci z zespołem Downa rodzą kobiety, tzw. „młode”, czyli przed 35 rokiem życia. Większą szansę powtórzenia trisomii ma też kobieta, która już urodziła dziecko z zespołem Downa.
 
TEST WOLNEGO PŁODOWEGO DNA
Od niedawna dysponujemy możliwością wiarygodnej oceny genów płodu na podstawie badania próbki krwi matki. 

Cały ludzki materiał genetyczny zapisany jest w niciach DNA, które tworzą chromosomy, bezpiecznie schowane w jądrach komórkowych wszystkich ludzkich tkanek. Większość ludzkich komórek ma określoną długość przeżycia – zużywają się one z czasem i zastępowane są przez nowe, takie same genetycznie komórki. Ze zużytych komórek wydostaje się część nici DNA, które swobodnie mogą pływać we krwi. Ta właśnie część pozakomórkowego, wolnego DNA płodu przedostaje się przez łożysko i jest obecna w krążeniu matki. Wiemy o tym od dawna, jednak dopiero dzisiaj, dzięki rozwojowi metod diagnostycznych możemy wyizolować i wiarygodnie zbadać kariotyp płodu.
Z punku widzenia pacjenta badanie jest bardzo proste. Polega na pobraniu krwi od matki – jest to więc badanie nieinwazyjne dla płodu. Próbkę należy wysłać do laboratorium genetycznego, obecnie poza granice Polski. Wynik jest wysoce wiarygodny – dokładność wyniku dla zespołu Downa wynosi >99,9%. W przypadku wyniku nieprawidłowego należy zweryfikować go badaniem inwazyjnym cytogenetycznym.

*Poradnik dla kobiet w ciąży został opracowany przez specjalistów  Boramed na podstawie własnych doświadczeń w oparciu o rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz wytyczne Fetal Medicine Foundation