Co to jest OGTT i czemu jest tak ważne w ciąży ?

OGTT (ang. Oral Glucose Tolerance Test) to doustny test obciążenia glukozą. Polega na oznaczeniu poziomu glikemii we krwi żylnej po wypiciu roztworu 75g glukozy. Badanie OGTT jest jednym z testów diagnostycznych stosowanych w celu wykrycia nieprawidłowej tolerancji glukozy lub cukrzycy. Test wykonuje się u kobiet w ciąży, osób mających objawy cukrzycy, u których przygodne oznaczenie glikemii nie wyszło pozytywnie lub zdrowych, ale mających obciążający wywiad rodzinny (cukrzyca typu 2. u rodziców lub rodzeństwa).

Na czym polega badanie i kiedy je wykonujemy?

 W teście obciążenia glukozą krew pobierana jest poprzez nakłucie żyły a wynik oznaczany jest w laboratorium.

Wyróżnia się dwa rodzaje OGTT

 –test dwupunktowy – stosowany u mężczyzn oraz kobiet niebędących w ciąży, polega na pobraniu krwi na czczo oraz w 120. minucie po wypiciu glukozy.

–test trzypunktowy – stosowany u kobiet w ciąży, polegający na pobraniu krwi na czczo, w 60. minucie po wypiciu glukozy oraz w 120. minucie po wypiciu glukozy.

U kobiet w ciąży badanie OGTT wykonywane jest między 24. a 28. tygodniem ciąży tylko wtedy jeśli w poprzednich badaniach poziom glikemii był prawidłowy. Jeżeli przed 24. tygodniem ciąży poziom glikemii na czczo był nieprawidłowy, badanie OGTT należy wykonać niezwłocznie.

Zakresy referencyjne wg Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego

Dla kobiet niebędących w ciąży i mężczyzn:

• prawidłowa glikemia na czczo: 70–99 mg/dl (3,9– –5,5 mmol/l)
• nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG, impaired fasting glucose): 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l)
• nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT, impaired glucose tolerance): w 120. minucie OGTT glikemia 140–199 mg/dl (7,8–11 mmol/l)
• stan przedcukrzycowy — IFG i/lub IGT
• cukrzyca — jedno z następujących kryteriów:

1. glikemia przygodna ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l),
2. 2-krotnie glikemia na czczo ≥ 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l),
3. glikemia w 120. minucie OGTT ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l).

Dla kobiet w ciąży:

• prawidłowa glikemia na czczo: <92 mg/dl ( <5,1 mmol/l),
• prawidłowa glikemia w 60. minucie: <180 mg/dl ( <10,0 mmol/l),
• prawidłowa glikemia w 120. minucie: < 153 mg/dl ( ≤8,5 mmol/l).

UWAGA: W przypadku kobiet w ciąży, wyższy wynik niż podany w zakresie referencyjnym w którymkolwiek z trzech punktów, oznacza cukrzycę. 

Przygotowanie do badania

 OGTT należy wykonywać bez wcześniejszego ograniczania spożycia węglowodanów. Test powinien zostać wykonany w godzinach porannych u osoby będącej na czczo (ok. 8 – 10 godzin od poprzedniego posiłku), wypoczętej, po przespanej nocy. Dwugodzinny okres między wypiciem roztworu a pobraniem próbki krwi, osoba badana powinna spędzić w miejscu wykonania testu, w spoczynku, nic nie jedząc ani nie pijąc. W zależności od miejsca wykonywania badania, glukozę można zakupić osobiście w aptece lub wykonać badanie z glukozą wliczoną w koszt badania.

Po wypiciu glukozy może pojawić się osłabienie, senność, nudności, wzmożona potliwość oraz zawroty głowy. Ewentualne wymioty lub nadmierny wysiłek fizyczny uniemożliwiają właściwą interpretację testu OGTT i wymagają powtórzenia badania.

Cukrzyca ciężarnych

Cukrzyca ciężarnych czyli GDM (ang. Gestational Diabetes Mellitus) jest to utrzymujący się, podwyższony poziom stężenia glukozy we krwi czyli hiperglikemia, który po raz pierwszy został rozpoznany w trakcie ciąży. Typowa cukrzyca ciążowa powinna minąć wraz z porodem. Jeżeli tak się nie dzieje, należy rozważyć czy nie jest to niezdiagnozowana wcześniej cukrzyca przedciążowa czyli PGDM (ang. Pregestational Diabetes Mellitus). Czynnikami predysponującymi do wystąpienia cukrzycy ciążowej są: nadwaga lub otyłość, nadciśnienie tętnicze przed ciążą, urodzenie dziecka o masie ciała >4kg, występowanie cukrzycy typu 2. w rodzinie, wiek matki >35r.ż. Nieleczona stanowi zagrożenie dla płodu i matki. Źle kontrolowana cukrzyca w I. trymestrze ciąży może prowadzić do poronienia natomiast w późniejszym okresie ciąży może powodować makrosomię płodu, hipoglikemię i zespół zaburzeń oddychania.

Jedynym oficjalnie zaakceptowanym leczeniem cukrzycy ciężarnych jest w pierwszej kolejności zastosowanie diety cukrzycowej i dopasowanej aktywności fizycznej, w przypadku braku poprawy wyników glikemii – insulinoterapia. 

Bibliografia:

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego
„Interna Szczeklika 2018" Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik; Kraków 2018, wyd.9