Czym się różni niepłodność od bezpłodności ?

Szacuje się, że w Polsce problem z poczęciem dziecka ma blisko półtora miliona par. Wielu z nich można pomóc. O tym jak odróżnić niepłodność od bezpłodność oraz o tym, którą z nich można leczyć, mówi lek. med. Tomasz Oleksik specjalizant ginekologii i położnictwa z Centrum Medycznego „Boramed".

– W pierwszej kolejności wyjaśnijmy co nazywamy niepłodnością, a co bezpłodnością?

Terminy bezpłodność i niepłodność są często używane zamiennie, tymczasem dotyczą dwóch odmiennych sytuacji. Niepłodność jest to czasowa poczęcia dziecka trwająca co najmniej 12 miesięcy, pomimo regularnego współżycia seksualnego (3-4 razy w tygodniu) bez zastosowania jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych.

Aktualnie Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje niepłodność za chorobę społeczną. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią 15-20% par w wieku rozrodczym, czyli ok. 1,5 miliona.

Bezpłodność natomiast, wg definicji WHO, jest trwałą niezdolnością do poczęcia dziecka. Czyli taką, której nie da się wyleczyć żadnymi dostępnymi metodami – w przeciwieństwie do niepłodności. Najczęściej dotyczy ona jednego z partnerów, a jedyną szansą posiadania dziecka jest zapłodnienie pozaustrojowe lub adopcja.

– Jak często problem niepłodności dotyka kobiet, a jak często mężczyzn?

Przyczyna niepłodności w 35% leży po stronie kobiety i w takim samym procencie po stronie mężczyzny, w 10% odpowiadają oboje, zaś w 20% przypadków nie udaje się określić jednoznacznej przyczyny. W związku z tym diagnostyka i leczenie niepłodności powinno zawsze dotyczyć zarówno kobiety, jak i mężczyzny.

- Jakie przyczyny niepłodności najczęściej występują w Polsce?

Najczęstszymi przyczynami kobiecej niepłodności są cykle bezowulacyjne, zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia hormonalne – w szczególności zespół policystycznych jajników (PCOS) i hiperprolaktymia. Innymi częstymi są też endometrioza, niedrożność jajowodów, wrodzone lub nabyte wady macicy – przegroda macicy, mięśniaki czy polipy endometrium.Przyczyn utrudniających zajście kobiety w ciążę jest wiele, dlatego odpowiednia diagnostyka ginekologiczna jest kluczem do postawienia rozpoznania i odpowiedniego leczenia.

Najczęstszymi przyczynami niepłodności męskiej w dzisiejszych czasach są choroby ogólnoustrojowe np. cukrzyca czy choroby układu krążenia, choroby jąder tj. żylaki powrózka nasiennego, nowotwory jąder, zaburzenia rozwoju plemników, a także przewlekły stres, nadwaga czy używki. Kolejnym zagrożeniem jest przegrzewanie jąder. Wzrost temperatury w mosznie już o 1,5 °C działa bowiem hamująco na spermatogenezę, czyli proces powstawania plemników.

Z badań wynika, że ostanie kilkanaście lat spowodowało, iż u mężczyzn znacznie zmniejszyła się liczba plemników o prawidłowej budowie i ruchliwości, a zanotowano wzrost ilość nieprawidłowego materiału niezdolnego do zapłodnienia komórki jajowej.

– Jak zawczasu można zadbać o swój potencjał rozrodczy?

Bardzo ważną kwestią jest właściwa masa ciała i styl życia. U kobiet zbyt niska masa powoduje zaburzenia miesiączkowania, a zbyt wysoka cykle bezowulacyjne i zaburzenia gospodarki hormonalnej. Wprowadzenie właściwej diety połączonej z aktywnością fizyczną u kobiet i mężczyzn po pewnym czasie poprawia odsetek ciąż.

Stosowanie używek tj. papierosów, alkoholu i środków odurzających znacznie obniża płodność mając wpływ na nasienie mężczyzny i proces owulacji u kobiety. Wydaje się być oczywiste, iż rezygnacja z tych substancji, bądź znaczne ograniczenie powinno być wprowadzone przynajmniej kilka miesięcy przed staraniami o ciążę.

Potencjał rozrodczy kobiety można zbadać laboratoryjnie oznaczając poziom hormonu antymüllerowskiego (AMH), czyli sprawdzając tzw. rezerwę jajnikową. AMH jest związany z płodnością kobiety i pozwala ocenić jej szansę na poczęcie dziecka w naturalny sposób. Norma AMH jest zależna od wieku. Należy pamiętać, że szczyt płodności kobiety (najwyższejrezerwy jajnikowej) wypada na 20. rok życia, następnie z każdym rokiem szanse na zajście w ciążę maleją – przez 10 lat ten proces jest powolny, a następnie przyspiesza i osiąga najwyższy spadek po 35. roku życia.

Każda kobieta przed planowaniem ciąży powinna zgłosić się do swojego ginekologa celem poradnictwa prekoncepcyjnego, po którym lekarz zaleci odpowiednią suplementację witamin, ewentualnie zleci badania, jeśli będą one wskazane i zaplanuje kolejne wizyty.

- Dziękuję za rozmowę w imieniu prowadzących blog Boramed.