Kalendarz rozwoju ciąży: Tydzień po tygodniu, 21 tydzień

Ciąża – 21. tydzień ciąży

21. tydzień ciąży to już druga połowa czasu oczekiwania przyjścia na świat dziecka. To piękne i wyjątkowe chwile, ale jednocześnie wymagające dużego wysiłku dla organizmu przyszłej mamy. Dziecko coraz szybciej rośnie, nabywa i ćwiczy nowe umiejętności, a utworzone narządy wewnętrzne podejmują swoje funkcje.

Zmiany w organizmie kobiety

Ciało kobietypodczas całej ciąży ulega wielu przemianom. W 21. tygodniu ciąży brzuch jest już wyraźnie zaokrąglony. Wzrasta także masa ciała ciężarnej. Zmiany te są naturalne, ale mogą być także przyczyną wielu często nieprzyjemnych dolegliwości. Dlatego ważne jest stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety oraz umiarkowanej aktywności fizycznej.

Powiększająca się macica uciska otaczające tkanki i narządy. Pojawia się parcie na pęcherz moczowy, zgaga oraz zaparcia. Często występuje również bezsenność. Rosnący brzuch utrudnia przyjęcie wygodnej pozycji do spania. Pomóc może leżenie na lewym boku oraz podłożenie poduszki między nogi na wysokości kolan.

Niezależnie od tygodnia ciąży kobiecie mogą dokuczać bóle kręgosłupa, szczególnie w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. W 21. tygodniu ciąży zmienia się środek ciężkości ciała w skutek czego dolny odcinek kręgosłupa przesuwa się do przodu.

Na tym etapie ciąży mogą zacząć pojawiać się skurcze przepowiadające. Jednymi z nich są nieregularne skurcze Braxtona Hicksa. Objawiają się uciskiem w górze brzucha i stopniowo przemieszczają się w kierunku spojenia łonowego. Wraz z zaawansowaniem ciąży stają się silniejsze, częściej występują i trwają dłużej. Innym rodzajem są skurcze Alvareza, które powodują niebolesne, równomierne twardnienie mięśnia macicy. Największe ich nasilenie odczuwane jest w porach wieczornych. Ustępują po zmianie pozycji. Oba rodzaje skurczów przygotowują i wzmacniają ciało do porodu poprzez napinanie i rozluźnianie mięśni macicy. Są zjawiskiem fizjologicznym i jeśli nie towarzyszą im inne objawy nie należy się niepokoić. W przeciwieństwie do skurczów porodowych nie powodują skracania i rozwierania kanału szyjki macicy.

Powszechnym problemem w drugiej połowie ciąży są rozstępy. To linijne pasemka w kolorze różowym lub czerwono-purpurowym pojawiające się pod wpływem szybkiego rozciągania się skóry. Rozstępy pojawiają się głównie w okolicy bioder, pośladków, piersi, brzucha oraz w dolnej części pleców. Największy wpływ na ich powstawanie ma mechaniczne rozciąganie włókien kolagenowych, ale także predyspozycje genetyczne, stan skóry czy niektóre choroby. Aby zmniejszyć częstotliwość ich występowania pomocne jest stosowanie kremów nawilżających i natłuszczających, zbilansowana dieta oraz utrzymanie prawidłowego przyrostu masy ciała podczas ciąży.

W 21. tygodniu ciąży w dalszym ciągu szaleją hormony. W dużych ilościach wytwarzana jest relaksyna. We wczesnych tygodniach ciąży wydzielana jest przez ciałko żółte oraz błonę śluzową macicy. W późniejszych etapach za jej produkcję odpowiedzialne jest łożysko. Relaksyna w okresie ciąży powoduje m.in. rozluźnienie mięśni, stawów, ścięgien i więzadeł, przygotowując głównie macicę, spojenie łonowe oraz szyjkę macicy do porodu. Pod wpływem hormonów na twarzy pojawiają się przebarwienia, ciemnieją otoczki brodawek sutkowych, a także pojawia się ciemniejsza kreska na brzuchu.

Hormony mają udział również w produkcji mleka kobiecego. W skutek działania progesteronu tworzą się pęcherzyki mleczne, a dzięki estrogenom sieć przewodów mlecznych. Pomiędzy 16. a 22. tygodniem ciąży pęcherzyki mleczne zaczynają wytwarzać mleko przedporodowe. Jest go niewiele, gromadzi się w przewodach mlecznych. Niekiedy przyszła mama może zaobserwować pojawienie u siebie kropelek mleka na brodawkach sutkowych. Nie należy popadać w panikę, ponieważ jest to zupełnie naturalny proces na tym etapie ciąży.

Rozwój dziecka

Rozwój i wzrost płodu jest bardzo intensywny. Wszystkie układy są już wykształcone, teraz następuje ich dojrzewanie i podejmowanie określonych funkcje przez poszczególne narządy wewnętrzne dziecka.

Dynamicznym zmianom poddawany jest układ nerwowy płodu. Mózg nie jest jeszcze pofałdowany. Każdego dnia jednak powstają tysiące nowych komórek nerwowych i połączeń między nimi. Na ich powierzchni tworzą się osłonki mielinowe, które wspomagają przesyłanie impulsów nerwowych. Rozwijają się kolejne zmysły. Maluszek reaguje na dźwięki, natężenie światła oraz dotyk. Teraz zaczyna rozróżniać smaki. Na smak połykanego przez płód płynu owodniowego oddziałują pokarmy spożywane przez mamę.

Połykanie płynu owodniowego wpływa na rozwój układu pokarmowego, układu moczowego oraz układu oddechowego. Z połkniętych wód płodowych w jelitach powstaje smółka, a w nerkach produkowany jest mocz.

Wzmocnione zostają kości oraz stawy. Dzięki ewolucji układu kostnego, mięśniowego oraz nerwowego ruchy płodu są coraz bardziej skoordynowane. Dziecko w ciągu doby wykonuje steki różnych ruchów, skacze, robi fikołki, bawi się pępowiną, ssie kciuk, wysuwa język.

Można zauważyć, że maluch ma swój rytm dobowy. Coraz bardziej wyraźnie oddzielone są okresy snu oraz czuwania. Nie oznacza to jednak, że śpi tylko wtedy kiedy jest noc. Najczęściej usypiają go delikatne ruchy mamy, które powodują równomierne kołysanie.

Rysy twarzy dziecka stają się wyraźne. Powieki są zamknięte, ale gałka oczna jest już w pełni wykształcona i reaguje na zmiany natężenia światła. Oprócz brwi pojawiają się rzęsy. Skóra pokryta mazią i meszkiem płodowym jest jędrniejsza. Rozwijają się dwie górne, bardzo ważne warstwy skóry – naskórek oraz skóra właściwa.

Szpik kostny rozpoczyna produkcję białych krwinek. Są one ważnym elementem układu odpornościowego.

21. tydzień ciąży – jakie badania?

Zgodnie ze wytycznymi Standardu Opieki Okołoporodowej od 21. tygodnia ciąży kobietom ciężarnym przysługują bezpłatne spotkania z położną środowiskową w ramach edukacji przedporodowej. Udział w nich jest dobrowolny, a tematy poruszane na spotkaniach dobierane są indywidualnie do potrzeb ciężarnej.

Między 21. a 26. tygodniem ciąży powinna odbyć się kolejną konsultacja u lekarza ginekologa prowadzącego ciążę. Podczas wizyty lekarz wykonuje badanie przedmiotowe i podmiotowe, ocenia czynność serca płodu, mierzy ciśnienie tętnicze krwi i masę ciała pacjentki oraz ocenia ryzyko ciążowe. Przed wizytą należy wykonać morfologię krwi, badanie ogólne moczu, przeciwciała anty-D u kobiet Rh (-) oraz u kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze – badanie w kierunku toksoplazmozy (IgM).

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) przed ukończeniem 22. tygodnia ciąży zalecane jest wykonanie kolejnego badania USG referencyjnego tzw. „połówkowe. Podczas badania ultrasonograficznego lekarz ginekolog posiadający certyfikat FMF (The Fetal Medicine Foundation) ocenia szczegółowo budowę anatomiczną płodu oraz wykonuje standardowe pomiary. W czasie badania „połówkowego" ocenia się grupę markerów wad genetycznych do których należą np. długość kości udowej, długość kości nosowej, przezierność karkową, szerokość miedniczek nerkowych. Na podstawie między innymi powyższych pomiarów ocenia się ryzyko wystąpienia wad chromosomalnych u płodu (np. zespół Downa), wrodzonych wad serca, rozszczepu podniebienia, rozszczepu kręgosłupa czy przepukliny.

W naszych placówka istnieje możliwość wykonania badania USG „połówkowego" w ramach Programu Badań Prenatalnych finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

W celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących badań wykonywanych w drugim trymestrze ciąży zapraszamy do kontaktu z naszymi placówkami.